มงคลที่ ๓๑ บำเพ็ญตบะ - ตบะธรรมชนะกิเลส -

ตบะ  ตบะ · แปลว่า ความเพียรอันเป็นเครื่องเผาผลาญกิเลส · ในที่ทั่วไปหมายถึงการบำเพ็ญเพียรเพื่อให้กิเลสเบาบางหดเหี้ยนหมดไป ด้วยการทำพิธีกรรม หรือด้วยการทรมานกายแบบต่างๆ เช่นบูชาไฟ ยืนขาเดียว ทาตัว ก ตบะ จัดเป็นอัตตกิลมถานุโยค ซึ่งแปลว่า การมัวประกอบความลำบากแก่ตน หรือการนำเอาความเดือดร้อนลำบากมาใส่ตนหรือการทำตนให้ลำบากเดือดร้อนเปล่าๆ ไม่ใช่ทางให้หมดความทุกข์แต่เป็นการทำให้เกิดทุกข์

ตะโป จะ ๏ พึงบำเพ็ญ ตบะ ละกิเลส อันเป็นเหตุ หักห้าม กามฉันท์ มุ่งทำลาย ถ่ายบาป สาบสูญพันธุ์ เข้าสู่ขั้น สุโข โลกุตตรฌาน ๛ ตบะ โดยความหมายแปลว่า ทำให้ร้อน ไม่ว่าด้วยวิธีใด การบำเพ็ญตบะหมายความ พุทธดำรัสตอบ “ดูก่อนนายคามณี ชนเหล่าใดกล่าวอย่างนี้ว่า พระสมณโคดมติเตียนตบะทั้งปวง ด่าว่าก้าวร้าวผู้บำเพ็ญตบะ ผู้ดำรงชีพอย่างเศร้าหมอง โดยส่วนเดียวดังนี้ ชนเหล่านั้นไม่เป็นอันกล่าวตามที่เรากล่าวและกล่าวตู่

ก ตบะ จัดเป็นอัตตกิลมถานุโยค ซึ่งแปลว่า การมัวประกอบความลำบากแก่ตน หรือการนำเอาความเดือดร้อนลำบากมาใส่ตนหรือการทำตนให้ลำบากเดือดร้อนเปล่าๆ ไม่ใช่ทางให้หมดความทุกข์แต่เป็นการทำให้เกิดทุกข์ ตบะ ตปะ หรือ ตบะ เป็นทศพิธราชธรรมข้อที่ ๖ ตบะ แปลว่า ความเพียรเผากิเลส หมายถึงการบำเพ็ญตนเพื่อให้กิเลสเบาบางจนหมดสิ้นไป พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมีทศพิธราชธรรมข้อนี้